„Obecny europejski model demokracji ukształtował się 20-30 lat temu, wobec słabnącego Związku Radzieckiego, stale rozszerzającego się rynku i innych pozytywnych dla Europy zjawisk” – pisze w miesięczniku „Rossija w Głobalnoj Politikie” rosyjski politolog Siergiej Karaganow, dziekan wydziału historii Wyższej Szkoły Ekonomii w Moskwie.
„Europa w tych cieplarnianych warunkach wykształciła posteuropejskie wartości: w pewnym stopniu odrzuciła chrześcijaństwo, indywidualizm, purytańską etykę pracy, stanowiące fundament europejskiej kultury relacje pomiędzy kobietą i mężczyzną, wreszcie suwerenność. Zwłaszcza to ostatnie osiągnięcie było szczególnie cenne, gdyż właśnie nacjonalizmy i silna władza państwa stanowiły w przeszłości źródło krwawych konfliktów na kontynencie. Obecnie rozliczne mniejszości cieszą się w Europie bezprecedensowymi preferencjami, nie do pomyślenia w tradycyjnej demokracji. Z punktu widzenia praw człowieka to doskonałe rozwiązanie. Czy z punktu widzenia rozwoju europejskiej cywilizacji – co do tego mam wątpliwości. Świat jeszcze nigdy nie był tak otwarty. Jest jednak czynnik, który wzbudza niepokój: rozlegające się z wielu stron krzyki, by demokracji było więcej i więcej. Pamiętam, że Michaił Gorbaczow w 1989 r. krzyczał „Więcej socjalizmu!”, a dwa lata później socjalizm jako system zawalił się i nie podniósł” – ostrzega Karaganow.
Na obecnym etapie następuje w wielu krajach, np. w Chinach, konwergencja demokracji i autorytaryzmu. Słabnie Europa, słabną Stany Zjednoczone, alianse między mocarstwami ulegają erozji. W tej sytuacji trzeba szukać nowego formatu rozwiązywania globalnych problemów. A problemów jest wiele: starzenie się społeczeństw, narastający deficyt zasobów naturalnych, nadmierny konsumpcjonizm, deficyt w gospodarce wodnej. „Jestem przekonany, że za parę lat będziemy mówić o powstaniu nowych ideologii – i lewicowych, i prawicowych. Zadaniem elit intelektualnych jest zapobieganie powstawaniu ideologii skrajnych, niszczących, jak faszyzm” – podsumowuje Karaganow.